Ne kete tutorial spjegohen kontrollerat qe ndodhen ne interface-in e aplikacionit, si dhe funksionet e menyra e perdorimit te tyre. Poashtu do te spjegohen edhe parametrat e opcionet qe ndodhen brenda settings dhe library paneleve. Kur ta kalon e pervetson kete tutorial ke me qene ne gjendje me e programu, kontrollu, e modifiku instrumentin ne teresi edhe me e shfrytezu sipas deshires sate, ;)
Fillojme pra,
Me termin `interface` nenkuptohet paraqitja grafike e aplikacionit dhe elementet qe paraqiten ne te. Ne interface-in e ORCHESTOOLS instrumenteve ka zakonisht dy tipe elementesh interaktive qe kontrollojne parametra e funksione te instrumentit, slider-et dhe butonat.
Slider-et jane siperfaqe te rreshqitshme qe levizin horizontalisht ose vertikalisht varesisht prej orientimit te tyre ne interface dhe funksioneve te parametrave te cilat ato i modifikojne.
Butonat jane kyçje-çkyçje kontrollera, me fjale tjera - aktivizojne ose deaktivizojne parametra e funksione te caktuara ne instrument.
ORCHESTOOLS | PLAY permban tinguj te digjitalizuar te tri instrumenteve akustike: Glockenspiel, Marimba dhe Xylophone.
Per te zgjedhe cila nga keto eshte aktive kliko ne perzgjedhesin e instrumenteve per te hapur listen e instrumenteve dhe kliko ne emrin e instrumentit qe deshiron. Ne foton ma poshte kam perzgjedhur instrumentin marimba dhe me klikim te emrit ai behet aktiv.
Kliko me maus ne tastet virtuale te instrumentit per me e nxite reprodukimin e tingullit te marimbes.
KONTROLLERET PER MODELIM TE TINGULLIT
Fuqia tingullore e instrumenteve akustike varet nga shpejtesia me te cilen luhet ne objektet qe prodhojne tingull. Ne piano p.sh. sa me shpejte shtypet tasti aq me i forte eshte tingulli i prodhuar dhe e kunderta sa me ngadale shtypet tasti i klavijatures se pianos aq me i dobte eshte tingulli i prodhuar | *forte e dobte ne kete rast i referohen fuqise tingullore ose amplitudes se tingullit qe eshte termi shkencor dhe ai qe perdoret ne teknologjine e synthesizerave.
`VELOCITY` kontrolleri ne ORCHESTOOLS instrumente percakton ndjeshmerine e instrumentit ne raport me shpejtesine e lujtjes - kur kontrolleri eshte ne poziten zero, krejtesisht ne te majte - instrumenti nuk e merr fare parasysh shpejtesine e lujtjes dhe te gjitha tingujt e luajtur i reprodukon me amplitude te njejte. Kurse kur kontrolleri eshte ne poziten 100, krejtesisht ne te djathte, instrumenti i reprodukon tingujt e luajtur ne raport te plote me shpejtesine e shtypjes se tasteve ne MIDI klavijature . Shkurtimisht, kur kontrolleri eshte krejtesisht ne te majte instrumenti ka ndjeshmerine 0 dhe e kunderta - kur eshte krejtesisht ne te djathte ai ka ndjeshmerine 100.
Ne ORCHESTOOLS | PLAY tastatura e kompjuterit mund poashtu te perdoret si MIDI kontroller, (per ta aktivizuar kliko me maus ne njerin nga tastet e klaviatures vrituale ne interface dhe pastaj shtypi tastet ne tastaturen e kompjuterit, rreshtat e shkronjave A-deri-L dhe W-deri-P) por simulimi i dinamikes se lujtjes nuk mund te behet kur instrumenti luhet me tastiera te kompjuterit sepse tastatura e kompjuterit nuk ka sensore qe detektojne shpejtesine e shtypjes se tastierave.
Ne anen tjeter permes mausit eshte e mundur me u simulu dinamika. Ne klavijaturen virtuale qe ndodhet ne pjesen e poshtme te interface-it tastet simulojne shpejtesine e shtypjes varesisht nga pozita ku klikohen - nese klikohet tasti ne pjesen e poshtme te tij tingulli eshte me i forte kurse ai behet ma i dobte nese klikohet ne pjesen e siperme.
MBESHTJELLESI I TINGULLIT - ENVELOPE MODULATOR Kater slider-et vertikal qe ndodhen mbi kontrollerin `VELOCITY` - te emruar me shkronjat `A`, `H`, `D`, `R`, jane kontrollera te modulatorit i cili percakton mbeshtjellesin tingulor te amplitudes se tingullit (terminologjia qe perdoret ne teknologjine e sintezes per kete modulator eshte - ENVELOPE MODULATOR).
Prej momentit kur e ke shtypur tastin ne klaviature e deri ne momentin e lirimit te tij, d.m.th. kur e largon gishtin\mausin nga tasti. amplituda e tingullit te reprodukuar varet nga keta kater parametra. Me fjale tjera, modulatori i amplitudes aktivizohet e reagon sa here qe shfrytezuesi nxite reprodukimin e tingullit ne instrument.
T`i spjegojme tani nji nga nji keta kontrollere dhe funksionin e mbeshtjellesit tingullor, por fillimisht te flasim pak per disa karakteristika fizike te tingullit. Dy karakteristikat themelore te nji tingulli jane:
koha - momenti i nisjes se tingullit dhe momenti i perfundimit te tij, dhe
amplituda - fuqia fizike e tingullit dhe vlerat e asaj fuqie pergjate kohezgjatjes se tij.
Instrumente te ndryshme muzikore kane menyra te ndryshme te prodhimit te tingullit. Disa prodhojne tingull me goditje, disa me fryme, disa me dridhje telash, etj. Dhe perpos 2 karakteristikave themelore qe i permendem me larte, secila nga ato instrumente kane karakteristikat e vecanta e specifike - te instrumentet me fryme tingulli mbahet na vazhdimesi per aq sa ajri qarkullon neper trupin e tij, kurse te instrumentet me tela pas nxitjes se telit vibrimet e tij gradualisht dobesohen deri ne shuarjen e tyre, etj.
Keto karakteristika te vecanta tingullore ne terminologjine teknologjike te sintezes kane keto emertime: ATTACK, HOLD, DECAY, SUSTAIN, RELEASE.
Ne skicen me poshte jane te paraqitura ne sistemin dydimenzional:
koha - ne dimenzionin horizontal, dhe
amplituda - ne dimenzionin vertikal, dhe karakteristikat e lartepermendura brenda tyre.
ATTACK (ATAKU) - paraqet periudhen kohore prej momentit te fillimit te prodhimit te tingullit e deri te arritja e amplitudes maksimale te tij.
HOLD (MBAJTJA) - paraqet periudhen kohore te mbajtjes se amplitudes maksimale te tingullit.
DECAY (RENIA) - paraqet periudhen kohore prej momentit kur amplituda e tingullit fillon me ra nen vleren maksimale te saj.
RELEASE (LIRIMI) - paraqet periudhen kohore te renies se amplitudes ne 0 prej momentit kur nxitja e prodhimit te tingullit ndalet.
Ne skicen me poshte jane paraqitur si shembull parametrat e ketyre karakteristikave ne raport me kohen e amplituden e tingullit te pianos. Vlera kohore e ATAKU-t eshte e vogel sepse tingulli fillon te prodhohet menjihere me shtypjen e tastit dhe per fare pak milisekonda vlera e amplitudes kalon prej zero ne maksimum. MBAJTJA eshte poashtu shume e shkurte sepse amplituda fillon me ra pothujse menjihere, RENIA eshte e ngadalshme sepse vibracionet e telit zgjasin me teper per shkak te rezonances se trupit te instrumentit, kurse LIRIMI eshte relativisht i shkurter pasi qe ne momentin e lirimit te tastit te shtypur mekanizmi i tastit e shuan dridhjen e telit dhe ato pak vibracione te mbetura ne rezonatorin e pianos shuhen pas pak milisekondave.
Sidoqofte, keto spjegime jane vetem sa per me te ndihmu me i kuptu disa nga fenomenet fizike akustike dhe si ato gjenerohen e si simulohen ne teknologjite sintetike. Menyra me e mire per me i kuptu keto eshte permes provave e eksperimentimit - keshtu qe lirisht eksperimento me pozitat e ndryshme te AHDR kontrollereve duke e degju me kujdes efektin dhe dallimet ne tingellima.
EFEKT PROCESORET
Ne anen e djathte te interface-it te instrumentit ndodhen kontrolleret e dy procesoreve te efekteve akustike qe ne ORCHESTOOLS | PLAY simulojne reprodukimin e tingullit brenda hapesirave te ndryshme.
DELAY efekt procesori simulon refleksionet e tingujve qe kthehen nga perplasja e tyre me pengesat fizike, p.sh. efekti i perseritjes se tingullit ne shpella, tunele, kanjone e hapsira te ngjashme. Koha e voneses se tingullit te reflektuar caktohet permes kontrollerit te siperm dhe eshte e paraqitur ne milisekonda, kurse kontrolleri nen te percakton numrin e refleksioneve te perseritura - sa ma e madhe vlera e perqindjes aq me shume refleksione do te simulohen.
DELAY eshte stereo efekt qe ka dy kanale per kete arsye jane dy sete kontrolleresh, seti i siperm percakton DELAY-in per kanalin e majte kurse ai nen te kanalin e djathte. Slideri vertikal i titulluar `MIX` percakton sasine e efketit ne raport me tingullin origjinal, sa me e larte vlera efekti eshte me i madh. DELAY efekt procesori aktivizohet/deaktivizohet permes shtypjes se butonit me titul `DELAY`
Nen te ndodhet butoni i titulluar `REVERB` qe aktivizon/deaktivizon efekt procesorin e reverbacionit i cili simulon refleksionet akustike te sallave te mbyllura, sallat koncertale e hapesirat e ngjashme. Kontrolleri i kaltert qe ndodhet mbi kete buton percakton sasine e ketij efekti. Sa me e larte vlera e tij aq me i forte efekti.
Kontrolleri i gjate qe shtrihet mbi klaviaturen virtuale te instrumentit percakton fuqine e pergjithshme tingullore te instrumentit, vellimin akustik te tij.
Butoni `settings` hap panelin ku rregullohen parametrat e opcionet e instrumentit ne raport me sistemin operativ te kompjuterit dhe paisjet me te cilat aplikacioni komunikon.
AUDIO DRIVER percakton audio paisjen per reprodukimin e tingullit. Preferohet te perdoren ASIO driver-et per shkak te latences minimale qe garanton perdorimi i tyre. (Per me shume ne lidhje me keto dhe instalimin e tyre lexo kete postim. > linku )
DRIVER - perzgjedhe driverin per audio (ASIO, WINDOWS ose DIRECTX) AUDIO DEVICE - paraqet listen e paisjeve qe jane aktive ne kompjuter
OUTPUT - perzgjedhe audio daljen fizike ku dergohet audio nga instrumenti UI ZOOM FACTOR - mundeson rritjen ose zvogelimin e madhesise se interface-i, e pershtatshme per situata me monitor e rezolucione te ndryshme te tyre.
Change sample folder location - mundeson nderrimin e lokacionit te folderit ku ndodhen dosjet e instaluara te librarise se instrumenteve qe aplikacionit i nevoiten per reprodukim.
MIDI DRIVER - liston MIDI paisjet qe jane aktive ne kompjuter, ketu listohen MIDI klavijatura, synthi ose pianoja digjitale e konektuar ne kompjuter (per me shume per keto lexo kete postim > linku )
LIBRARIA E PRESETAVE
LIBRARY butoni hap ne pjesen qendrore te interface-it panelin qe permban librarine ku ruhen presetat e instrumentit. Presetat jane permbledhje e gjendjeve te te gjitha parametrave ne interface-it qe ruhen ne librari dhe mund te rikthehen nga ajo. Secili element i interface-it te ORCHESTOOLS | PLAY qe e ke kriju permes modifikimit te vlerave te kontrollereve, perfshire ketu edhe efektet e volumin e pergjithshem - ruhen ne preset.
Preseti i ri e krijohet me klikimin ne `Add` dhe pastaj emerohet sipas deshires. Me klikimin ne "OK" butonin preseti ruhet dhe automatikisht i shtohet listes. Preseti i ruajtur mundet me u modifiku. Presetin qe deshiron me e modifiku fillimisht e therret nga librari duke klikuar ne emrin e tij, i modifikon parametrat qe deshiron dhe pastaj klikon ne `Save Preset`. Ndryshimet e reja futen ne preset duke i shly te vjetrat. Nese deshiron mos me e shly presetin e thirur por modifikimet e tij me i rujte ne preset te ri - perdore 'Add' butonin dhe krioj preset te ri duke i dhene emertim tjeter atij nga ai origjinal.
Kaq per kete tutorial. Per cdo pyetje e paqartesi perdore `Comment` butonin dhe pyet lirisht. Une e kontrolloj rregullisht forumin. Ban muzike e <3